شاید در ظاهر، پوسیدگی دندان فقط یک لکه‌ی سیاه کوچک یا کمی درد موقع غذا خوردن باشد؛ اما پشت همین علائم ساده، مسئله‌ای جدی پنهان است که اگر به‌موقع به آن رسیدگی نشود، ممکن است باعث به وجود آمدن عوارضی باشد که تا مدت ها با شما همراه خواهد بود. پوسیدگی دندان یکی از رایج‌ترین مشکلات دهان و دندان است که معمولا بدون علائم خاصی شروع می‌شود و معمولا زمانی متوجه آن می‌شویم که دیگر کار از کار گذشته! در این مقاله قصد داریم تا فقط علل و نشانه های پوسیدگی دندان را بررسی کنیم بلکه با نگاهی دقیق تر، به شما نشان دهیم با حذف چه عادت های روزانه ای که ساده می‌پنداشتید، تا چه حد میتوانید در حفظ سلامت دهان و دندان خود تاثیر گذار باشید.
پوسیدگی دندان چیست؟
زمانی‌که لایه سخت و محافظ دندان که به آن مینای دندان می‌گویند، به تدریج خراب می‌شود، پوسیدگی دندان رخ می‌دهد. مینای دندان زمانی خراب می‌شود که باکتری های داخل دندان با قند های غذا واکنش نشان داده و اسید تولید کنند؛ با تولید شدن این نوع اسید مینای دندان ضعیف شده و به مرور زمان باعث ایجاد سوراخ یا حفره در دندان می‌شود. اگر پوسیدگی دندان به موقع درمان نشود می‌تواند به قسمت های عمیق‌تر دندان مثل عاج یا ریشه نیز برسد که سبب ایجاد التهاب یا عفونت می‌شود.
علت پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان معمولا یک دلیل ندارد و از به هم پیوستن چند عادت و قرار گرفتن در شرایط نامناسب بهداشتی ایجاد می‌شود. همانطور که گفتیم پوسیدگی دندان در یک لحظه اتفاق نمی‌افتد بلکه در نتیجه رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان در طولانی مدت ایجاد می‌شود. اگر بخواهیم دقیق تر و ساده تر این مفهوم را توضیح دهیم باید بگوییم که باکتری هایی که به دلیل عدم رعایت بهداشت ایجاد شده اند روی دندان ها باقی مانده و از قند های موجود در مواد غذایی تغذیه می‌کنند. در نتیجه این تغذیه اسید تولید می‌شود و همین اسید ها، آرام آرام مینای دندان را از بین می‌برند. اما بهتر است قبل از اینکه در مورد عوامل پوسیدگی دندان صحبت کنیم عواملی را که باعث تشدید پوسیدگی می‌شوند را نیز بررسی کنیم. این عوامل عبارتند از مصرف زیاد خوراکی‌های شیرین و اسیدی، کاهش بزاق دهان، همچنین بیماری‌هایی مثل دیابت یا حتی رفلاکس معده نیز باعث می‌شوند روند پوسیدگی دندان سریع‌تر شود. بنابراین برای پیشگیری از پوسیدگی دندان باید به صورت همزمان تغذیه، بهداشت و شرایط کلی بدن را تحت کنترل داشته باشید. در ادامه دلایل اصلی پوسیدگی دندان را به اختصار ذکر خواهیم کرد:
- بی‌توجهی به مسواک زدن و نخ دندان: بی توجهی به رعایت بهداشت دهان باعث ایجاد مشکلات جدی می‌شودY اگر باقی‌مانده‌های غذا روی دندان باقی بمانند، باکتری‌ها فرصت رشد پیدا می‌کنند. مسواک زدن درست و منظم، مثل یک نظافت روزانه برای دهان عمل می‌کند و جلوی این فرآیند را می‌گیرد.
- کمبود بزاق دهان: از سوی دیگر، کمبود بزاق دهان نیز به‌نوعی یک هشدار است. بزاق نقش مهمی در شست‌وشوی اسید و باقی‌مانده‌ی غذا دارد. وقتی بزاق به اندازه کافی ترشح نمی‌شود، که معمولا به دلیل مصرف بعضی داروها یا کم‌آبی بدن رخ می‌دهد پوسیدگی راحت‌تر شکل می‌گیرد.
- بیماری های زمینه ای: برخی افراد به دلیل داشتن بیماری های زمینه ای مانند دیابت یا رفلاکس معده بیشتر در معرض پوسیدگی هستند؛ در چنین شرایطی به دلیل ایجاد اسید معده یا نوسانات قند خون تعادل شیمیایی دهان به هم خورده و پوسیدگی تشدید می‌شود.
- نوشیدنی های اسیدی: اسیدیته موجود در برخی نوشیدنی ها مانند نوشابه ها و آبمیوه های صنعتی در طولانی مدت باعث ایجاد آسیب به مینای دندان می‌شود.
در مجموع، پوسیدگی دندان نتیجه تجمع عوامل مختلفی مانند تغذیه ناسالم، بهداشت ضعیف دهان، خشکی دهان و بیماری‌های زمینه‌ای است. شناخت این عوامل و کنترل آنها، اولین قدم برای پیشگیری از آسیب‌های جدی به دندان‌ها است.
نشانه های پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان یکی از شایع ترین مشکلات افراد پس از مراجعه به دندانپزشکی است. چرا که معمولا بیماری خاموشی است و در صورتی که به علائم آن توجه نشود مشکل ساز خواهد شد. در ادامه این بخش قصد داریم تا با توضیح این موارد سریع ترین راه برای درمان پوسیدگی دندان را معرفی کنیم تا از بروز آسیب های جدی جلوگیری شود:
- درد دندان هنگام جویدن: اگر موقع غذا خوردن مخصوصا غذاهای سفت، احساس درد یا تیر کشیدن را تجربه می‌کنید می‌تواند نشانه ای از نفوذ پوسیدگی به لایه های زیرین دندان ها باشد.
- حساسیت به گرما،سرما یا شیرینی ها: معمولا دندان ها نسبت به غذاها یا نوشیدنی های داغ و سرد واکنش نشان می‌دهند؛ اگر این اتفاق بیش از حد معمول بیفتد احتمال پوسیدگی دندان وجود دارد.
- تغییر رنگ دندان ها: مشاهده لکه‌های قهوه‌ای، سیاه یا حتی سفید گچی روی سطح دندان می‌تواند از نشانه‌های اولیه تخریب مینا و شروع پوسیدگی باشد.
- بوی بد دهان یا طعم نامطبوع دهان: اگر باکتری ها و مواد غذایی در دهان تجمع پیدا کنند در مراحل اولیه باعث ایجاد بوی بد یا طعم بد در دهان می‌شود.
- ظاهر شدن حفره یا سوراخ در دندان: اگر روند تجمع باکتری ها و مواد غذایی در دهان ادامه پیدا کند، می‌تواند باعث ایجاد حفره ای قابل لمس یا قابل مشاهده در دندان شود که نشان دهنده پوسیدگی فعال است.
اگر بخشی از علائم ذکر شده را تجربه کرده اید یا احساس بروز حفره یا سوراخ در دندان های خود احساس می‌کنید، بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید، تا با تشخیص زود هنگام از بروز آسیب بیشتر به دندان و درمان های پر هزینه جلوگیری شود.
ترمیم پوسیدگی دندان
برای ترمیم موثر پوسیدگی دندان، ابتدا باید شدت و محل آن را مورد بررسی قرار گیرد. هر چه زودتر این مشکل شناسایی شود و نسبت به درمان آن اقدام شود این روند ساده تر و کم هزینه تر طی خواهد شد. اما اگر پوسیدگی پیشرفته تر باشد نیاز به درمان های تخصصی تر و پر هزینه تری وجود دارد. در ادامه روش های رایج برای درمان پوسیدگی دندان را معرفی می‌کنیم:
- درمان با فلوراید: در مورد هایی که پوسیدگی محدود به سطح مینای دندان باشند استفاده از فلوراید روند آسیب را متوقف کرده و مینای دندان را تقویت می‌کند. این روش بیشتر جنبه پیشگیرانه دارد.
- پر کردن دندان: پر کردن دندان یا فیلینگ یکی از رایج ترین روش های درمان است که در آن بخش پوسیده دندان برداشته می‌شود و آن قسمت با مواردی همچون آمالگام یا کامپوزیت جایگزین می‌شود.
- روکش دندان(کرون): روکش دندان زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که بخش زیادی از تاج دندان از بین رفته باشد؛ از این روش که اتفاقا دوام بالایی نیز دارد، برای حفظ ساختار و عملکرد دندان استفاده می‌شود.
- عصب کشی: در صورتی که پوسیدگی به پالپ یا عصب دندان نفوذ کرده باشد نیاز به تخلیه ریشه، پاکسازی کانال‌ها و ترمیم از طریق پر کردن ریشه خواهد بود.
- کشیدن دندان: اگر شرایط دندان بد باشد و به اصطلاح قابل نجات نباشد، آخرین گزینه کشیدن آن است. که در این صورت جای خالی آن را با معمولا با ایمپلنت دندان یا بریج جایگزین می‌کنند.
در نهایت ترمیم پوسیدگی دندان یک روش پیشگیرانه است که از بروز عوارض جدی تر مانند عفونت های گسترده یا تحلیل لثه جلوگیری می‌کند.
انواع پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان، تنها یک حالت یا شکل ندارد؛ بلکه بسته به اینکه از کدام بخش دندان شروع شود و تا کجا پیش رود، می‌تواند چهره‌های مختلفی داشته باشد. این تنوع در نوع و محل بروز پوسیدگی، مستقیماً بر شدت علائم، سرعت پیشرفت و نوع درمان تأثیرگذار است. با شناخت دقیق تر انواع پوسیدگی بهتر متوجه می‌شوید که هر علامت و تغییر در دهان ممکن است نشان دهنده چه نوع آسیبی باشد و چه اقدامی برای پیشگیری یا درمان آن لازم است. در ادامه به توضیح انواع پوسیدگی های دندان می‌پردازیم:
- پوسیدگی سطحی: همانطور که از نام آن پیداست این نوع پوسیدگی سطحی بوده و بیشتر در شیار های دندان یا بین دندان ها دیده می‌شود. در مراحل اولیه بی علامت است و با درمان های ساده ای همچون فلوراید قابل درمان است.
- پوسیدگی عاجی: به لایه ی زیر مینای دندان عاج گفته می‌شود که در این مرحله است که با نوشیدن یا خوردن غذاهای گرم یا سرد دندان ها حساسیت نشان می‌دهند.
- پوسیدگی پالپی: در این مرحله پوسیدگی به ریشه و عصب دندان نفوذ کرده است و درد شدید ایجاد می‌کند. در این فرایند باید حتما عصب کشی انجام شود.
- پوسیدگی ریشه: این مدل از پوسیدگی معمولا در افراد مسن رایج تر است و نیز به درمان تخصصی دارد.
- پوسیدگی ثانویه: پوسیدگی ثانویه متفاوت تر از سایر مراحل ذکر شده اتفاق می‌افتد و در اطراف ترمیم های قدیمی یا زیر روکش ها ایجاد می‌شود و معمولا دیر تر هم تشخیص داده می‌شود.
معمولا برای پیشگیری از بروز اتفاق های این چنینی تلاش می‌شود تا از روش های مختلف مانند همین مقاله اطلاع رسانی های لازم انجام شود تا افراد با درک درست از وقوع اتفاقاتی در آینده از آنها جلوگیری کنند.
عوارض پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان بهتر است بعد از مواجه شدن با علایم اولیه درمان شود در غیر اینصورت به سرعت گسترش می یابد و به بافت های عمیق تر دندان نفوذ می‌کند. در این شرایط فرد ممکن است با درد های شدید، التهاب، ایجاد آبسه و حتی تخریب کامل دندان مواجه شود. همچنین این وضعیت در صورت پیشرفت، به بافت لثه و استخوان فک آسیب می‌زند و احتمال نیاز به درمان‌های پیچیده مانند عصب‌کشی یا کشیدن دندان را افزایش می‌دهد. از طرفی پوسیدگی مزمن علاوه بر ایجاد درد و ناراحتی بر جنبه های دیگر مانند تغذیه،کیفیت خواب و سلامت عمومی نیز تاثیر می‌گذارد.
جلوگیری از پوسیدگی دندان
یکی از اصلی ترین بهترین روش های مقابله با بروز بیماری های مختلف جلوگیری از وقوع آنهاست. مراقبت از دهان و دندان نیز یکی از این ساده ترین روش هایی است که با انجام آن می‌توان از بروز پوسیدگی جلوگیری کرد. در واقع با ایجاد عادت های سالم به صورت روزمره میتوانید اصلی ترین گام ها را در حفظ سلامتی خود بردارید.
روش های موثر برای جلوگیری از پوسیدگی دندان عبارتند از:
- مسواک زدن منظم: حداقل دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید، مخصوصاً پس از وعده‌های غذایی
- استفاده از نخ دندان: جهت حذف پلاک‌ها و باقیمانده غذا از فضاهای بین دندانی که مسواک به آن دسترسی ندارد.
- کاهش مصرف قند و خوراکی‌های چسبنده: مواد قندی، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها و شروع پوسیدگی فراهم می‌کنند.
- معاینه منظم دندانپزشکی: بررسی دوره‌ای وضعیت دندان‌ها، امکان تشخیص و درمان سریع پوسیدگی‌های اولیه را فراهم می‌سازد.
- استفاده از دهان‌شویه‌های ضد باکتری: در برخی موارد، دهان‌شویه‌های تخصصی می‌توانند در کنترل باکتری‌ها و تقویت مینای دندان موثر باشند.
- نوشیدن آب کافی: آب به پاکسازی محیط دهان و کاهش تجمع پلاک‌ها کمک می‌کند.
با رعایت نکات ساده اما کاربردی، می‌توان از بسیاری از مشکلات دندانی و هزینه‌های درمانی آینده پیشگیری کرد.
همگی میدانیم پوسیدگی دندان یکی از مشکلات رایج بین بیماران است اما می‌توان با انجام اقدامات ذکر شده از بروز آن پیشگیری کرد. فقط لازم است در مورد علل و نشانه های بروز پوسیدگی اطلاعات و آگاهی کامل را کسب کنید تا در صورت بروز علائم پوسیدگی دندان به راحتی آن را کنترل کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه درمان پوسیدگی و جایگزینی دندان‌های از دست رفته میتوانید با مشاوران ما در مرکز تخصصی ایمپلنت آرامش در ارتباط باشید.
